niedziela, 7 grudnia 2008

Kobieta- matka, żona, gospodyni

Model europejskiego społeczeństwa średniowiecznego ukształtował kobietę jako tą, która nie miała swojego miejsca na świecie. Nie definiowano jej długo według kategorii zawodowych, a jedynie jako żonę, wdowę czy też dziewicę. Pierwsza jej główna rola związana jest z domem. Choć stereotypy kobiety średniowiecznej zakreślają obraz braku działań i pozycji, to jednak pieczęć nad domem sprawowała i sprawuje ona- pani domu. To w jej rękach jest tworzenie organizacji wewnętrznej rodziny, choć formalną głową familii jest mąż. Matka-pierwsza nauczycielka swoich potomków, podwalina wychowania. Tak jak dziś, tak i w średniowieczu zachodzi równość w obrębie rodzeństwa, a ściślej równość braci i sióstr w swoim gronie [1]. Rodzeństwo dziedziczyło tyle samo ( bracia jak i siostry).
W omawianej epoce ważnym faktem jest także przenoszenie imion przez kobiety do rodziny męża, a więc niejako w posagu [2]. Przykładem jest otrzymanie od dziada macierzystego[3] imienia dla syna Dobrawy i Mieszka, Bolesław.
Królowa na dworze odgrywała ściśle określoną i ważna rolę. Jej brak i dysfunkcje opisuje biografia Zygmunta Augusta dzieła Anny Sucheni- Grabowskiej[4] .
Część średniowiecznych pań wiązało możliwość samorealizacji z ruchem heterodoksyjnym[5]. Ukierunkowały się często nań z przyczyny tradycji rodzinnych i postaw mężów.
Ogólna niezależność kobiet łączy się z niezależnością finansową. Brak poróżnienia między rodzajem żeńskim i męskim występował w prawie do możliwości posiadania i dysponowania własnym majątkiem. Jedynie w sprawie spadku przy spłacie pieniężnej przy małżeństwie (posag) zastępującej dziedziczenie nieruchomości w przypadku posiadania braci, czy obowiązku odstąpienia przez kobietę według ceny rynkowej odziedziczonej nieruchomości na rzecz braci stryjecznych [6]. Nie było także różnicy w niezależności mężatek i panien.
Kobiety były na równi co do prawa z mężczyznami, występowały przed sądem we własnych sprawach oraz innych. Miały również dodatkowe uprawnienia, mianowicie mogły być reprezentowane przez pełnomocnika, mogły starać się o przedłużenie czasu przedawnienia.
I wdowy miały szerokie pole do popisu- piecza nad potomstwem i dobrami ziemskimi, gdy dzieci jeszcze nie uzyskały pełnoletności. Cieszyły się one również swobodą w wyborze kolejnego męża w przeciwieństwie do tych, którym pierwszego małżonka wybierał ojciec.
Rola kobiety w średniowieczu była głównie związana z rodziną. Odbiegając od stereotypów można ujrzeć czynną postawę wyemancypowanych (w mniejszym znaczeniu jak dziś) pań, które mogły się realizować w swoim życiu.

[1] M. Koczerska, Geneza, znaczenie i program dalszych badań nad kobietą i rodziną w średniowieczu i nowożytności, [W:] Kobieta i rodzina w średniowieczu i na progu czasów nowożytnych, wydanie I, Toruń 1998, str. 10.
[2] Tamże, str.11.
[3] Tamże, str.11.
[4] A. Sucheni- Grabowska, Zygmunt August król polski i wielki książę litewski. 1520-1562, Warszawa 1996.
[5] Średniowieczny ruch heretycki, gdzie koncepcje religijne łączyły się z postulatami politycznymi i społecznymi.
[6] M. Koczerska, Geneza, znaczenie i program dalszych badań nad kobietą i rodziną w średniowieczu i nowożytności, [W:] Kobieta i rodzina w średniowieczu i na progu czasów nowożytnych, wydanie I, Toruń 1998, str. 21.

Brak komentarzy: